Delta rzeki Saloum

Dzisiaj nie nastawiliśmy budzików, odrabialiśmy niedobory snu. Po śniadaniu postanowiliśmy dotrzeć na sam koniec półwyspu do wioski rybackiej Djiffer i tam nasze przygody potrwały aż do popołudnia. Na wieczór odwiedzamy cmentarz na muszelkowej wyspie nieopodal Joal-Fadiout.

Nasza busz-chatka, bo taką nazwę wymyśliliśmy na te konstrukcje

Każdy domek miał kilka talizmanów przyczepionych na ścianie

Sąsiedzi byli praktycznie niezauważalni, kemping zajmował spory obszar, a kilka domków skutecznie oddzielał zawsze kawałek porośniętego terenu

Jedna z atrakcji kempingu, a mianowicie platforma restauracji zbudowana na gałęziach rozłożystego baobabu

Drzewo rosło szeroko i nisko co pozwoliło konstruktorom na wykorzystanie gałęzi jako słupów

Wąskie kładki prowadziły na różne poziomy do stolików pod gołym niebem

Znajdujemy przytulne miejsce i rozsmakowujemy się w śniadaniu, kuchnia podaje tutaj ręcznie robiony dżem z owoców baobabu - przesmaczny

Na całym terenie ogromnych, długowiecznych drzew, symboli Afryki, naliczyć można kilkanaście

Naszą uwagę zwracają również białe puchate kulki na jednym z krzaków

Po raz pierwszy w życiu widzieliśmy jak rośnie i wygląda dojrzały krzak bawełny

Przed każdym wyruszeniem w drogę koniecznie trzeba zajrzeć pod maskę, uzupełnienie oleju i wody to już rytuał. Dodatkowo tego dnia trzeba zająć się tłumikiem. Po wczorajszych podróżach po dziurach, rura wisiała nam pod podwoziem, jednak szybka reanimacja pasami rozwiązuje problem do końca wyjazdu.

Moją zmorą było zapominanie zakręcenia korków oleju czy wody, ale żaden się nigdy nie zgubił mimo przejechania nieraz kilku kilometrów

Droga do ostatniej wioski na półwyspie to nieco ponad 10km i do tego jest malowniczo położona nad oceanem, a w swojej ostatniej części widać rozlewiska rzeki Saloum i mamy wrażenie, że droga biegnie po grobli między słoną a słodką wodą. Po drodze napotkamy tylko jeden posterunek kontrolny, na którym policjant na plastikowym krzesełku pod drzewem tylko macha ręką na znak, aby jechać dalej.

Szeroka piaszczysta trasa, na której ogromnie się kurzy przy większych prędkościach

Zaraz na obrzeżach wioski spotykamy sympatycznego handlarza drobnymi pamiątkami, który oferuje nam swoje usługi jako przewodnika po wiosce. Dobijamy targu na kilka pamiątek, a nasz nowo poznany Senegalczyk otrzymuje w prezencie kilka ubranek dla dzieci, które wieziemy ze sobą. Obdarowany prezentem jegomość mocno angażuje się w naszą wycieczkę i ruszamy na targ rybny, który trwa tutaj niemal bez przerwy, każdego dnia tygodnia.

Kilkoma wąskimi uliczkami kierujemy się w stronę plaży

Djiffer położone jest praktycznie w całości na ogromnej plaży końca półwyspu, który opierał się naporom wpadającej tutaj do oceanu rzeki Saloum. Wioska jest w całości zamieszkiwana przez Sererów, trzecią co do wielkości grupę etniczną Senegalu, która upodobała sobie tereny nabrzeża od Dakaru aż po rzekę Gambia. Ludzie trudnią się przede wszystkim rybołówstwem, ale także budują świetne łodzie i dobrze znają się na handlu.

Powoli docieramy do szerokiej części od strony rzeki

Wszędzie rozstawione są konstrukcje przypominające lady sklepowe, blatem jest kilka warstw sieci, na których rozkłada się ryby

Jest południe, więc większość straganów jest pusta, do największych i najważniejszych transakcji dochodzi tutaj nad ranem

Jedna z popularniejszych ryb o nazwie Yet, znana również jako Senegalski Camembert, bo pachnie właśnie jak francuski ser

Większość łódek o tej porze jest wyciągnięta na brzeg

Oczywiście nie sposób pominąć faktu, że cała plaża jak i miejscowość jest strasznie zaśmiecona

Wszędzie unosi się w powietrzu zapach ryb

Spacer po takim targu z dużym aparatem i obiektywem budzi mieszane uczucia lub wręcz sprzeciw wśród lokalnej społeczności. O ile robimy zdjęcia z daleka nikt nam nie zwraca uwagi, jeżeli zbliżamy się z zamiarem cyknięcia fotki do straganów, to od razu mamy głośne krzyki dookoła "no foto". Udało się zrobić kilka zdjęć ryb, kiedy tłumaczyłem, że żadna twarz nie trafi do aparatu.

Nie obowiązują tutaj żadne regulacje dotyczące połowów, poławianych gatunków czy ich ilości, każdy sprzedaje w porcie to co akurat złowił

Przy jednym ze straganów nasz przewodnik zaprasza nas na drugie śniadanie. Próbujemy jak smakują "benie", czyli kulki ciasta, podobnego do naszego ciasta drożdżowego na pączki, ale bez nadzienia, smażone na głębokim oleju palmowym. Do tego "cafe Tuba", czyli mocna, czarna parzona kawa, bardzo słodka. Taki zestaw dodaje energii i pobudza do pracy, przetestowałem - działa.

Na drugim planie człowiek, który wziął nas pod swoje skrzydła

Ruszamy na pobliską górę, a w zasadzie składowisko odpadów po skorupiakach, z których pozyskuje się mięso

Tony popękanych pancerzy, które w całości stanowią cenną pamiątkę dla zbieraczy muszli

Panorama z muszelkowego wzgórza

Stojąc wysoko próbujemy korzystać z optyki obiektywu i podpatrywać tętniące życie na nabrzeżu

Pomimo skoncentrowania handlu do kilku straganów, w porównaniu z otaczającymi nas pustymi stoiskami, jest bardzo tłoczno

Część rybaków handluje również prosto z łodzi bądź zaraz na piasku przy wodzie

Za naszymi plecami na wzgórzu widok na wioskę

Wiemy również, że niektórzy mężczyźni zajmują się wynajmowaniem pirogi, z którego korzystają młodzi rybacy dorabiający się jeszcze własnej łódki

Nasze kroki kierujemy na pomost, który widać w oddali, tam czeka nas kolejne spotkanie z mieszkańcami delty rzeki Saloum

Osiołki z dwukółkami, to solidna pomoc przy transporcie koszów z rybami do głównej drogi, gdzie trafiają na ciężarówki

Mijamy dziesiątki piróg, z których każda malowana jest ręcznie i podobno w całym Senegalu nie ma dwóch takich samych egzemplarzy

Kolejny zestaw prawdziwego rybaka, piroga oraz osiołek z dwukółką

W trakcie rozmowy z naszym lokalnym przewodnikiem decydujemy się na wycieczkę łodzią w górę rzeki Saloum by zobaczyć obrzeża Parku Narodowego Delta du Saloum. To tutaj można podziwiać setki hektarów lasów namorzynowych, a w 2011 roku teren 760 km² wspólnego ujścia rzek Saloum i Sine został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Oczekujemy na pirogę, która zabierze nas do wioski Falia, tam przesiądziemy się w mniejszą pirogę i wpłyniemy w wąskie odnogi rzeki

Załadunek

W palącym słońcu płyniemy około 10km na wschód od Djiffer

Wiele osób może pracować wspólnie na jednej łodzi w trakcie połowów

Z szerokiego miejsca, gdzie rzeka łączy się z oceanem wpływamy do mniejszego dopływu

Przy brzegu możemy podziwiać namorzyny, wiecznie zielone formacje roślinne

Namorzyny powstają na przybrzeżnych płyciznach, w miejscach osłoniętych, a niektóre okoliczne wyspy pokrywają w całości

Jest to bardzo ważny teren ze względu na jego funkcje przyrodnicze, gnieżdżą się tutaj liczne gatunki ptaków, polują drapieżniki oraz chronią się ryby

Docieramy do małego portu wioski rybackiej Falia, której charakterystycznym elementem krajobrazu jest minaret meczetu

Wioska jest typową osadą rybacką, do której można się dostać jedynie drogą morską, nie ma tutaj dróg i samochodów, a pirogi stanowią podstawę transportu.

Znowu mamy okazję przebywać w towarzystwie Sererów i dowiadujemy się co tak naprawdę oznacza nazwa tej grupy etnicznej. Jest kilka znaczeń jakie przypisuje się słowom "reer" lub "seer reer", pierwsze oznacza "niewłaściwie ulokowani", a drugie "szukający czegoś zagubionego". Jest też tłumaczenie, które wywodzi się z języka arabskiego, a oznacza "ci którzy praktykują magię". My wiemy jedno, to bardzo sympatyczni, otwarci i przyjaźni ludzie.

Łódka z białymi wzbudza zainteresowanie wśród młodzieży kąpiącej się przy pomoście

Zanim ruszyliśmy w dalszą wodną podróż odbywamy krótki spacer po wiosce, której każdy mieszkaniec związany jest z rzeką i rybołówstwem. Można zobaczyć jak żyją ludzie na wyspie odciętej od świata, wśród dzikiej przyrody i w połączeniu z naturą.

Zabudowa pokolonialna nie cieszy się popularnością, budynki niszczeją, a ludzie wolą mieszkać w swoich domkach krytych strzechą

Dni upływają tutaj spokojnie, a osada liczy około kilkuset mieszkańców

Ryby suszy się tutaj na podobnych ladach co w porcie Djiffer, to jedyny sposób konserwacji, bo nikt tutaj przecież nie ma lodówki

Zazwyczaj mniejsze ryby wystawia się na słońce w całości na około 3, 4 dni, po takiej obróbce można ją już przechowywać w cieniu lub transportować. Przed zjedzeniem rybę należy ugotować, wtedy nabiera ona objętości i soczystości i jest gotowa do spożycia.

Jak można przypuszczać zapach roznosi się po całej wiosce

Na wyspie działa również szkoła, a dzieci mają przygotowane prawdziwe, godne pozazdroszczenia boisko piłkarskie

Prąd we wiosce pojawił się od niedawna za sprawą zamontowanych przez Francuzów baterii słonecznych i jest zupełnie za darmo

Na zwiedzaniu zakątków tej osady można spędzić cały dzień, każdy chce nam coś pokazać, woła żeby coś zobaczyć

Tam gdzie namorzyny jest też ogromna obfitość małż, korzenie krzewów są bogato oblepione tymi skorupiakami. Poza tym, że nadają się do jedzenia, to odgrywają jeszcze ważną rolę w filtrowaniu dużych ilości wody przydennej.

Otwieranie skorupiaków i gromadzenie ich mięsa jest zadaniem kobiet, to one całymi dniami z nożami w dłoniach wydłubują smaczną część ze środka

W kręgu zasiada kilka pokoleń kobiet, które poza wykonywaną pracą dzielą się swoją wiedzą i uświadamiają w wielu tematach młodsze panie

Namorzyny porastają tutaj głównie małże z rodziny ostrygowatych, szczególnie lubiane i pożądane na stołach całego świata, za które płaci się słone pieniądze we francuskich restauracjach. Tutaj uważa się je za posiłek drugiej kategorii, jak już zabraknie ryb i innych owoców morza, to sięga się po ostrygi.

Babcia z wnuczkiem, który trochę bał się aparatu

My również zabraliśmy się za obieranie i konsumowanie ostryg, tym samym obiad z owoców morza mieliśmy zaliczony

Z portu Falia udaliśmy się na spływ łódką wśród wąskich kanałów rzeki Saloum, gdzie chcieliśmy z bliska zobaczyć prawdziwe lasy namorzynowe. Niestety zabawy aparatem w porcie i wiosce, aby oswoić ludzi z obiektywem poskutkowały wyładowaniem urządzenia, każdy chciał zobaczyć zdjęcie lub film ze swoim udziałem, a my nie zabraliśmy dodatkowej baterii.

Co jakiś czas udawało się na chwilę wystartować aparat i zrobić zdjęcie

Była to najbardziej interesująca cześć dnia, gdzie sporo czasu pływaliśmy po spokojnych odnogach Saloum

Można było poczuć się znowu jak na amazońskiej rzece, w wielu miejscach musieliśmy kłaść się w łódce, aby przepłynąć dalej między roślinnością

Na końcu mieliśmy krótki spacer po jednej z namorzynowych wysepek, jak stwierdził nasz przewodnik, cisza i spokój - idealne miejsce do medytacji

Właściciel łódki zabrał swojego syna, który miał za zadanie wybierać wiaderkiem wodę, którą nabierała piroga, dno było nieszczelne

Późnym popołudniem dotarliśmy znowu nad ocean i do naszego auta w Djiffer, otrzymaliśmy jeszcze zaproszenie na świeżą rybkę z grilla od rodziny naszego przewodnika jednak mieliśmy w planach jeden punkt programu na ten dzień. Pożegnaliśmy rybacką osadę, a w drodze na północ wstąpiliśmy na kemping po dodatkową baterię do aparatu.

Nasz kolejny cel na wieczór, to muszelkowy cmentarz przy miejscowości Joal-Fadiout oddalonej o około 30km od Djiffer.

Mkniemy bezdrożami, aby jeszcze zwiedzić nekropolię przed zachodem słońca

Udało się szybko dojechać, a wyspa robiła piorunujące wrażenie

Cmentarz jest częścią bliźniaczych miejscowości Joal oraz Fadiout, Joal położone jest na półwyspie, Fadiout zaś na wyspie, a obie połączone są ze sobą drewnianym mostem pieszym, który stanowi jedyną drogę mieszkańców Fadiout do Joal i na stały ląd, można by powiedzieć, że to taki syjamski bliźniak.

W oddali prawie 0,5km pomost łączący obie miejscowości, jest odpływ więc widać odkryty teren rozlewiska

Wyspa Fadiout jak i wysepka cmentarza są w całości zbudowane z nagromadzonych tu przez stulecia muszli ostryg i małży

Mieszkańcy odznaczają się dużą tolerancją religijną, żyją tu obok siebie wspólnoty muzułmańskie i chrześcijańskie

Znajdziemy tutaj zarówno krzyże jak i nisany (muzułmańskie nagrobki)

Nad całym cmentarzem w najwyższym punkcie ustawiono kilkumetrowy betonowy krzyż

Po poszukiwaniach trafiliśmy na polsko brzmiące imię

Po zmroku ruszamy do Joal poszukać restauracji na kolację

Na kempingu Djidjack spędziliśmy drugą noc, a kolejny dzień zapowiadał się bez atrakcji. Chcieliśmy kierować się na południowy-wschód Senegalu i dojechać tego dnia do oddalonej o ponad 400km Tambacoundy, jednego z największych miast tamtego regionu, gdzie zaplanowaliśmy nocleg.

Opuszczamy przytulną busz-chatkę i zjadamy ostatnie śniadanie na platformie baobabu

Jeszcze tylko krótki spacer nad ocean, bo do tej pory nie udało nam się odwiedzić plaży przy kempingu

Tutaj nasz kolejny zawód, bo niedaleko przy brzegu były zardzewiałe wraki statków na mieliźnie, a nie było czasu, żeby odbyć do nich spacer

Ruszamy ponownie w kierunku Joal-Fadiout, bo to najkrótsza droga, żeby dostać się do asfaltu

Jest też krótsza trasa bezpośrednio do Fatick, ale prowadzi ciągle przez piaszczyste dukty, a tym samym prędkość spada

Po kilku dniach poruszania się wśród czerwonego pyłu i z dziurami w podłodze wnętrze naszego wciąga tumany pyłów jak odkurzacz

Piękny ogromny baobab przy trasie

Dojeżdżamy do przedmieść Joal-Fadiout

Joal połączone jest już asfaltową drogą z położonym bardziej na północ miastem Mbour

Łącznie obie miejscowości liczą niecałe 40 tys. mieszkańców, więc jest to dość pokaźna aglomeracja jak na afrykańskie warunki

Już przed południem cieszymy się z twardego gruntu pod kołami samochodu

Ludzie bardzo późno zaczynają tutaj pracę, praktycznie najwięcej spraw da się załatwić popołudniową porą

Dzieci można spotkać na każdym kroku

Obserwujemy codzienne życie mieszkańców

I kolejny raz młodzież na poboczu

Restauracja, w której wczoraj wieczorem zjedliśmy kolację, smaczną smażoną rybę z dodatkami

Rozgrywki przy stole piłkarzyków skupiają zawsze dużą widownię

Miasto rozciąga się na przestrzeni ponad 6km przez które prowadzi jedna główna droga

Mamy nadzieję, że nasza "Renata" tak nie skończy

Droga wylotowa na północ, od pobliskiego Mbour dzieli nas 30km, stamtąd już główna trasa N1 na wschód

Budujemy nowy dom, jeszcze jeden nowy dom

Nowy meczet na przedmieściach Mbour, różowy meczet

Znajomy znak i kemping, na którym nocowaliśmy rok temu w trakcie przejazdu z Europy, niestety nie było czasu, aby odwiedzić Jean Paul'a

W czasie drogi krótka przerwa na obiad

Kolejne setki kilometrów i ciągłe zdziwienia jak bezmyślnie i bez braku wyobraźni kierują pozostali uczestnicy ruchu

Do Tambacoundy docieramy grubo po zmroku, nasz namierzony hotel okazuje się być zamknięty lub już kilka lat nieczynny. Na wylocie z miasta znajdujemy kolejny, który nie oferuje luksusów, ale nadaje się w sam raz na jedną noc, bo rankiem ruszymy już do kraju plemion Basari przy granicy z Gwineą.